Prowadząc firmę transportową musisz przygotować się na to, że wcześniej czy później zmierzysz się z problemem kradzieży przewożonego ładunku. Warto wówczas wiedzieć jaki jest zakres odpowiedzialności przewoźnika za skradziony towar i w jaki sposób prawidłowo ustalić kwotę odszkodowania. Wiedza ta może uratować twoją firmę przed startą setek tysięcy złotych. Wystarczy, że będziesz znał podstawowe zasady regulujące odpowiedzialność cywilną przewoźnika przedstawione poniżej.
Odpowiedzialność cywilna przewoźnika międzynarodowego
Od razu zaznaczmy, że w dalszej części artykułu zostanie omówiona odpowiedzialność cywilna przewoźnika międzynarodowego. Zasygnalizuję tylko, że w przypadku transportu krajowego ustawa Prawo Przewozowe przewiduje pełną odpowiedzialność przewoźnika za powierzony mu ładunek tj. do pełnej wartości uszkodzonego lub skradzionego towaru. Zatem przewoźnik krajowy nie może skorzystać z dobrodziejstwa ograniczenia swojej odpowiedzialności za szkodę, do czego ma prawo przewoźnik międzynarodowy na podstawie przepisów Konwencji CMR.
Odpowiedzialność cywilna przewoźnika drogowego w przypadku transportu międzynarodowego została uregulowana w Konwencji CMR. Art. 23 par. 3 tej Konwencji stanowi, że – przewoźnik odpowiada do pełnej wartości, ale nie więcej niż 8,33 SDR za kilogram wagi brutto skradzionego lub uszkodzonego ładunku.
Limit odpowiedzialności przewoźnika międzynarodowego
Przytoczony powyżej przepis ustanawia tak naprawdę limit odpowiedzialności przewoźnika międzynarodowego do kwoty 8,33 SDR za kilogram ładunku. Zatem firma transportowa nie jest zobowiązana do zapłaty odszkodowania równego pełnej wartości skradzionego ładunku, jeżeli wartość 1 kg ładunku przekracza kwotę odpowiadającą 8,33 SDR. Niestety dla firm transportowych od tej reguły, tak jak prawie od każdej zasady, istnieją wyjątki. Zanim jednak szczegółowo omówimy sobie przypadki, w których nie obowiązuje wskazany wyżej limit odpowiedzialności przewoźnika ustalmy, co kryje się pod skrótem SDR.
Czym jest SDR i ile kosztuje 1 SDR?
SDR – to międzynarodowa jednostka rozrachunkowa, bezgotówkowa, stworzona przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy i notowana na międzynarodowych rynkach walutowych. Kurs SDR znajdziecie w tabeli średnich kursów walut NBP – na ostatniej pozycji. Wartość jednego SRD-a oscyluje obecnie na poziomie 6 zł.
Przyjmując, iż kurs SDR wynosi 6 zł możemy stwierdzić, że zgodnie z art. 23 par. 3 Konwencja CMR górna granica odpowiedzialności przewoźnika międzynarodowego za jeden kilogram ładunku wynosi prawie 50 zł (8,33 SDR x 6 zł = 49,98 zł).
Praktyczne wyliczenia i dane
Jeżeli podczas wykonywanego przez naszą firmę transportu międzynarodowego doszło do kradzieży ładunku o wadze 800 kg (wraz z opakowaniem) – to, jako przewoźnik wiemy już, że skierowane do nas roszczenie nie może wynosić więcej niż 40.000 zł (800 kg x 50 zł = 40 000 zł). Nawet, jeżeli skradziony ładunek był wart wielokrotnie więcej.
Jak wynika z powyższego ustanowiony w art. 23 par. 3 Konwencji CMR limit odpowiedzialności przewoźnika za powierzony mu ładunek jest bardzo korzystny dla firm transportowych. W przypadkach, gdy ładunek jest bardzo lekki i drogi np. elektronika to roszczenie skierowane do przewoźnika może być nawet 90% niższe od wartości skradzionego ładunku.
Czy limit 8,33 SDR zawsze obowiązuje?
Tak jak wspomniałem wcześniej nie zawsze przewoźnik może ograniczyć swoją odpowiedzialność do limitu 8,33 SDR za kilogram przewożonego towaru. Jeżeli nadawca ładunku zadeklaruje wartość towaru poprzez wpisanie tej wartości w liście przewozowym, to granica odpowiedzialności przewoźnika za ewentualną szkodę zostaje ustalona na poziomie zadeklarowanej kwoty (art. 24 Konwencji CMR). Oczywiście przewoźnikowi przysługuje z tego tytułu dodatkowy fracht, jednak ponosić będzie o wiele większe ryzyko.
Rozszerzenie odpowiedzialności przewoźnika
Art. 26 Konwencji CMR pozwala nadawcy ładunku, obok odpowiedzialności za szkody w ładunku, rozszerzyć odpowiedzialność przewoźnika o tzn. specjalny interes, czyli wszystkie starty związane z uszkodzeniem lub utratą ładunku np. za utracone korzyści. Zatem za utracony ładunek przewoźnik będzie co prawda odpowiadał do limitu 8,33 SDR za kilogram, ale dodatkowo zapłaci odszkodowanie za np. przestój fabryki spowodowany brakiem skradzionej w transporcie maszyny. Nadawca specjalny interes powinien wpisać do listu przewozowego, o czym powinien poinformować przewoźnika, któremu przysługuje tak jak w przypadku zadeklarowanej wartości ładunku dodatkowa opłata.
Bardzo niebezpieczny zapis dla firm transportowych
O ile w przypadku zapisów art. 24 i 26 Konwencji CMR przewoźnik ma możliwość wcześniejszego skalkulowania ryzyka i ewentualnej rezygnacji z wykonania zlecenia z zadeklarowaną wartością ładunku lub z wpisanym interesem specjalnym, o tyle skutki zapisów art. 29 Konwencji CMR spadają na firmy transportowe jak grom z jasnego nieba. Zgodnie z tym przepisem – przewoźnik nie ma prawa korzystać z dobrodziejstwa art. 23 par. 3 jeżeli do szkody w ładunku doszło celowo lub na skutek rażącego niedbalstwa.
Jest to bardzo niebezpieczny zapis dla firm transportowych ponieważ, to czy do szkody w ładunku doszło w skutek rażącego niedbalstwa przewoźnika, czy też nie, jest kwestią bardzo uznaniową. W naszym ustawodawstwie nie występuje definicja rażącego niedbalstwa. Stwierdza się je każdorazowo na podstawie całości okoliczności, w jakich doszło do powstania szkody w ładunku. Uważa się, że rażącym niedbalstwem jest naruszenie podstawowych zasad ostrożności wymaganych od przewoźnika jako profesjonalisty w dziedzinie transportu. Z tych powodów zarówno polskie jak i unijne sądy traktują zaniedbania przewoźników bardzo surowo stwierdzając rażące niedbalstwo np. za niewielkie przekroczenie prędkości, użycie zbyt mało pasów zabezpieczających ładunek lub za zaparkowanie zestawu na parkingu niezapewniającego warunków bezpieczeństwa itd. Zatem art. 29 Konwencji CMR znosi limit odpowiedzialności przewoźnika i daje możliwość dochodzenia od firmy transportowej całej kwoty tj. do pełnej wartości uszkodzonego ładunku.
Problemem jest subiektywność oceny
Skoro ocena tego, czy do uszkodzenia ładunku doszło na skutek rażącego niedbalstwa jest subiektywna, to w praktyce bardzo łatwo jest korzystając z zapisów art. 29 Konwencji CMR pozbawić przewoźnika ograniczenia jego odpowiedzialności do limitu 8,33 SDR za kilogram ładunku. To przewoźnik w razie zarzutu o rażące niedbalstwo będzie musiał przedstawić dowody na to, że zaniedbania po jego stronie nie miały charakteru rażącego niedbalstwa. Z powyższych powodów warto wykupić ubezpieczenie OCP z rozszerzeniem ochrony o klauzulę rażącego niedbalstwa.
O tym musisz pamiętać! To nie zawsze jest 8,33 SDR!
Podsumowując można stwierdzić, że co do zasady limit odpowiedzialności przewoźnika międzynarodowego ograniczony jest do kwoty 8,33 SDR za każdy kilogram przypadający na wagę uszkodzonego ładunku. Jednak art. 24, 26 i 29 Konwencji CMR wprowadzają wyjątki od powyższej normy. Dla firm transportowych obowiązek zapłaty pełnego odszkodowania spowodowany zwłaszcza rażącym niedbalstwem kierowcy stanowi wysokie ryzyko dla prowadzonej działalności. Dlatego koniecznie trzeba ustalić wszystkie okoliczności towarzyszące powstaniu szkody, by w razie zarzutu właściciela ładunku o rażące niedbalstwo dysponować dowodami pozwalającymi wykazać należyta staranność po stronie przewoźnika.
Masz problem z udowodnieniem braku rażącego niedbalstwa?
Zgłoś się do nas!
Od lat zajmujemy się szkodami w transporcie reprezentując interesy przewoźników.
