W poprzednim artykule zwróciłem uwagę na fakt, że w przypadku szkody zgłoszonej z OC Sprawcy wynajem ciężarowego pojazdu zastępczego będzie raczej obowiązkiem niż prawem właściciela firmy transportowej. Ustawowy obowiązek minimalizacji szkody nie zostawia Przewoźnikom wyboru jeżeli chcą uniknąć start spowodowanych przestojem samochodu ciężarowego w czasie naprawy.
W tym artykule przedstawię jak wyliczyć okres uzasadnionego wynajmu pojazdu zastępczego za który zobowiązany jest zapłacić ubezpieczyciel. Niby ustalenie czasu na jaki powinien być wynajęty ciężarowy pojazd zastępczy jest proste – bo ogólna zasada brzmi – od chwili kolizji do chwili odbioru pojazdu z naprawy. Ale w rzeczywistości Ubezpieczyciele ścinają ten okres nawet o połowę. Dlatego warto wiedzieć na jakie przesłanki może powołać się ubezpieczyciel odmawiając uznania w całości faktury za najem ciężarowego pojazdu zastępczego.
Zaznaczmy w tym miejscu, że zasady liczenia okresu najmu ciężarowego pojazdu zastępczego w szkodzie całkowitej znajdziecie w artykule poświęconemu właśnie tego rodzaju szkodzie. Tam dowiecie się jakie są różnice w ustalaniu okresu wynajmu pojazdu zastępczego pomiędzy szkodą częściową, a szkodą całkowitą. Dziś zajmiemy się tym jak poprawnie wyliczony powinien być okres najmu ciężarowego pojazdu zastępczego w szkodzie częściowej.
Cała tajemnica prawidłowego ustalania okresu najmu pojazdu zastępczego zawiera się w prawidłowym rozróżnieniu okresów cząstkowych najmu które sumowane łącznie składają się na pełen okres najmu za który powinien zapłacić ubezpieczyciel.
2. Okres od dnia zgłoszenia szkody do dnia wykonania oględzin pojazdu.
3. Okres od dnia wykonania oględzin pojazdu uszkodzonego do dnia otrzymania kalkulacji naprawy.
4. Okres od dnia otrzymania kalkulacji naprawy (kosztorysu) do dnia wykonania dodatkowych oględzin.
5. Okres od dnia wykonania dodatkowych oględzin do dnia otrzymania poprawionej kalkulacji.
6. Okres od dnia otrzymania poprawionej kalkulacji do dnia uzyskania akceptacji przez ubezpieczyciela kalkulacji serwisu naprawczego.
7. Okres zamówienia części zamiennych wskazanych w kalkulacji naprawy.
8. Okres Technologicznego Czas Naprawy liczonego od dnia otrzymania zamówionych części zamiennych.
9. Jeden dzień organizacyjny na odbiór pojazdu z naprawy.
Zanim omówimy poszczególne okresy cząstkowe przypadające na najem ciężarowego pojazdu zastępczego winien jestem klika słów wyjaśnienia. Otóż, jeżeli najem pojazdu zastępczego dotyczy szkody częściowej, która naprawiana będzie w serwisie naprawczym, to wystąpi jeszcze jeden podokres.
Zdarza się, że serwisy naprawcze – zwłaszcza te, które nie należą do sieci naprawczej danego ubezpieczyciela – czekają z naprawą pojazdu do chwili uzyskania akceptacji przez ubezpieczyciela ich własnej kalkulacji naprawczej. Chodzi na przykład o akceptację przez ubezpieczyciela stawki za roboczogodzinę pracy warsztatu. Jeżeli okres ten mieści się w 2 dniach tzn. dzień na przesłanie kalkulacji do ubezpieczyciela i dzień na akceptację, to jest on zwyczajowo zaliczany do okresu najmu pojazdu zastępczego. W praktyce często okres ten zawiera się w okresie oczekiwania na części zamienne i z tego właśnie powodu nie zdecydowałem się na jego wyodrębnienie.
ad 1.
Okres od powstania szkody do dnia zgłoszenia szkody do ubezpieczyciela
Właściwie na potrzeby naszego tematu interesuje nas dokładnie okres jaki upłynął pomiędzy datą wynajęcia ciężarowego pojazdu zastępczego (zawsze po dacie szkody) a datą zgłoszenia szkody do ubezpieczyciela. Nie zawsze wynajmiemy pojazd zastępczy w dniu powstania szkody. W ogromnej większości przypadków najmem pojazdu zastępczego następuje dzień po szkodzie.
Obowiązuje zasada, że im szybciej zgłosimy szkodę do ubezpieczyciela tym lepiej. Dzieję się tak dlatego, że ubezpieczyciel może wykonać oględziny uszkodzonego pojazdu dopiero po otrzymaniu zgłoszenia o szkodzie. Jeżeli zwlekamy ze zgłoszeniem szkody to tym samym oddalamy czas oględzin uszkodzonego pojazdu, a to z kolei powoduje, że wydłużamy w sposób nieuzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego. Ubezpieczyciele zwyczajowo przyjmują, że uzasadniony okres między datą kolizji (wynajęcia pojazdu zastępczego), a zgłoszeniem szkody najdłużej może trwać 3 dni.
Przykład
Do kolizji doszło 1 stycznia. Poszkodowany wynajął pojazd zastępczy natychmiast, ponieważ musiał realizować na bieżąco zamówienia. Ale szkodę do ubezpieczyciela sprawcy kolizji zgłosił 10 stycznia. W takim przypadku Ubezpieczyciel nie uzna okresu 7 dni najmu pojazdu zastępczego. W uzasadnieniu swojej decyzji ubezpieczyciel wskaże, że brak jest normalnego związku pomiędzy wypadkiem a zgłoszeniem szkody po 10 dniach.
Okres 3 dni na zgłoszenie szkody jest terminem przyjętym zwyczajowo przez ubezpieczycieli – nie ma normy prawnej wskazującej, iż zgłoszenie szkody należy wykonać w tym terminie. Ubezpieczyciele przyjmują, że skoro Poszkodowanym jest profesjonalistą, to powinien zachować należytą staranność i minimalizować szkodę (patrz szerzej na ten temat artykuł cz.1). Oczywiście zachodzą różne okoliczności, które będą uzasadniają zgłoszenie szkody w późniejszym terminie np. Policja nie mogła ustalić ubezpieczyciela sprawcy szkody. Jednak co do zasady, jeżeli chcemy korzystać z pojazdu zastępczego i mieć zwrócone koszty za cały okres najmu, to musimy zgłosić szkodę w terminie 3 dni od dnia kolizji. W innym przypadku narazimy się na zarzut nieuzasadnionego wydłużenia okresu najmu.
Ad 2.
Okres od dnia zgłoszenia szkody do dnia wykonania oględzin pojazdu uszkodzonego
Na długość tego okresu nie mamy przeważnie wpływu. Kiedy nastąpią oględziny pojazdu przez przedstawiciela ubezpieczyciela zależy jedynie od organizacji pracy danego ubezpieczyciela. Chyba, że utrudniamy ubezpieczycielowi wykonanie oględzin np. podaliśmy błędny adres miejsca postoju pojazdu poszkodowanego lub nie odbieramy telefonów w sprawie umówienia terminu oględzin.
Co do zasady oględziny wykonywane są w ciągu 3 dni od dnia zgłoszenia szkody, ale zdarzają się i 14 dniowe okresy wyczekiwania na oględziny. Dlatego warto zaznaczyć przy zgłoszeniu szkody, że korzystamy z pojazdu zastępczego. Ubezpieczyciel wie wówczas, że każdy dzień zwłoki powiększa koszty najmu pojazdu zastępczego i często przyśpiesza termin wykonania oględzin
Ad 3.
Okres od dnia wykonania oględzin pojazdu uszkodzonego do dnia otrzymania kalkulacji naprawy od ubezpieczyciela
Tak jak nie mieliśmy wypływu na datę wykonania oględzin tak też nie mamy wpływu na to jak szybko ubezpieczyciel dostarczy nam kosztorys naprawy po wykonanych oględzinach. Coraz częściej zdarza się, że przedstawiciel ubezpieczyciela sporządza kosztorys naprawy już na miejscu oględzin. Średnio zaś okres ten wynosi między 2-3 dni.
Właściwie natychmiast po otrzymaniu kosztorysu naprawy od ubezpieczyciela powinniśmy przystąpić do jego weryfikacji tzn. sprawdzić czy wszystkie widoczne uszkodzenia pojazdu zostały ujęte w kosztorysie. Ponadto powinniśmy zamówić części zamienne wskazane w kalkulacji naprawy jeżeli nie mamy ich w magazynie. I co najważniejsze powinniśmy przystąpić do tych prac naprawczych, które możliwe są do wykonania np. zdemontować uszkodzone elementy pojazdu. To jak zachowamy się zaraz po otrzymaniu kalkulacji naprawy ma znaczenie dla prawidłowego wyznaczenia okresu najmu pojazdu zastępczego ponieważ jak się domyślacie ubezpieczyciel sprawdzi czy z otrzymanej dokumentacji technicznej szkody nie wynikają jakieś nieuzasadnione przestoje o które można skrócić okres najmu.
Jeżeli zakres uszkodzeń zgadza się z kalkulacją naprawy sporządzoną przez ubezpieczyciela to niepotrzebne będą dodatkowe oględziny. Zatem od razu możemy przystąpić do naprawy i pominąć podokres najmu pojazdu zastępczego nr 4, który dotyczy najmu pojazdu zastępczego podczas trwania którego konieczne było wykonanie dodatkowych oględzin.
Ad 4.
Okres od dnia otrzymania kalkulacji naprawy (kosztorysu) do dnia wykonania dodatkowych oględzin
Dość często zdarza się tak, że na jednych oględzinach pojazdu się nie kończy. Jeżeli uszkodzenia pojazdu są w miejscach niewidocznych konieczny będzie demontaż elementów pojazdu i wykonanie dodatkowych oględzin.
W tym miejscu musimy zwrócić uwagę na błąd jaki zdarza się serwisom w oczekiwaniu na kalkulację naprawczą po dodatkowych oględzinach, który chętnie wykorzystują ubezpieczyciele w celu skrócenia zaakceptowanego okresu najmu pojazdu zastępczego. Otóż, po dodatkowych oględzinach szkoda może zostać przekwalifikowana ze szkody częściowej na szkodę całkowitą. Jeżeli uszkodzenia pojazdu nie mają takich rozmiarów, żeby zachodziło podejrzenie wystąpienia szkody całkowitej, to powinniśmy zamówić części zamienne wskazane w kalkulacji naprawy sporządzonej na podstawie pierwszych oględzin nie czekając na wynik dodatkowych oględzin. Natomiast, jeżeli zachodzi obawa, że po wykonaniu drugich oględzin szkoda z częściowej może zmienić się w całkowitą, to powinniśmy wstrzymać się z zamówieniem części zamiennych, aż do uzyskania kalkulacji naprawy z dodatkowych oględzin lub decyzji ubezpieczyciela o szkodzie całkowitej.
Jest to ważne ponieważ w przypadku, gdy będziemy czekać z zamówieniem części zamiennych aż do dnia, kiedy uzyskamy poprawioną kalkulację naprawy ubezpieczyciel może zarzucić nam bezczynność, która to bezzasadnie wydłużyła okres najmu pojazdu zastępczego. A to pociąga za sobą konsekwencję w postaci barku akceptacji zgłoszonego przez nas okresu najmu pojazdu zastępczego.
Przykład 1
Serwis otrzymał kalkulację naprawy ciągnika siodłowego 1 lutego. Łączny koszt naprawy wyniósł 30.000 zł a wartość ciągnika siodłowego to 200.000 zł. Pracownik serwisu naprawczego zauważył, że brakuje w kalkulacji naprawy sporządzonej przez ubezpieczyciela wymiany lampy tylnej, której koszt wynosi około 2.000 zł. Zgłosił ten fakt do ubezpieczyciela. Zostały zarejestrowane dodatkowe oględziny na dzień 4 lutego. Zaś 7 lutego serwis otrzymał poprawioną kalkulację uwzględniającą już lampę. Serwis zamówił cześć zamienne 8 lutego. Żeby sytuacja była jednoznaczna dodajmy, że serwis tylną lampę posiadał na magazynie zamówił jedynie części zamienne, które widniały w pierwszej kalkulacji. W takim przypadku ubezpieczyciel utnie okres najmu ciężarowego pojazdu zastępczego o 7 dni wskazując, że serwis powinien zamówić części zamienne w dniu 1 lutego.
Przykład 2
Serwis otrzymał kalkulację naprawy ciągnika siodłowego 1 lutego. Łączny koszt naprawy wyniósł 30.000 zł a wartość ciągnika siodłowego to 50.000 zł. Pracownik serwisu naprawczego podczas demontażu pojazdu zauważył, że rama pojazdu jest pogięta, a przypuszczalny koszt prostowania ramy to około 25.000 zł. Serwis zgłosił dodatkowe oględziny do ubezpieczyciela wstrzymując dotychczasowe prace naprawcze, aż do dnia otrzymania od ubezpieczyciela kalkulacji naprawy sporządzonej na podstawie dodatkowych oględzin. Jeżeli dodatkowe oględziny zostały wykonane 4 lutego, a 7 lutego serwis otrzymał poprawioną kalkulację, to nawet w przypadku gdyby szkoda została utrzymana jako częściowa ubezpieczyciel nie ma podstaw do ścięcia 7 dni najmu pojazdu zastępczego, gdyż serwis zachował się prawidłowo.
Cały okres od dnia zgłoszenia dodatkowych oględzin – aż do dnia uzyskania poprawionej kalkulację naprawy doliczany jest do okresu najmu pojazdu zastępczego. Zazwyczaj okres ten trwa około 7 dni, od 3-4 dni to czas oczekiwania na wykonanie dodatkowych oględzin i 2-3 dni trwa sporządzenie poprawionej kalkulacji naprawy.
Ad 7.
Okres oczekiwania na części zamienne
Tak jak to sygnalizowałem w omówieniu wcześniejszych okresów najmu pojazdu ciężarowego moment, kiedy powinniśmy zamówić części zamienne uzależniony jest od tego, jakiego rodzaju i rozmiaru są uszkodzenia w pojeździe. Ważne jest, żeby data zamówienia części zamiennych wynikała z dokumentacji technicznej szkody.
Regułą jest, że części zamienne zamawiamy najpóźniej następnego dnia po otrzymaniu pierwszej kalkulacji naprawy od ubezpieczyciela. Zasada ta obowiązuje także w przypadku, gdy wykonane były w szkodzie dodatkowe oględziny – wtedy zamawiamy części najpóźniej dzień po otrzymaniu dodatkowej kalkulacji naprawy. Pamiętajmy o tym by sprawdzić czy rozmiar dodatkowo zgłoszonych uszkodzeń nie zmieni statusu szkody z częściowej w szkodę całkowitą – patrz okres nr 4.
Wiele kontrowersji budzi długość okresu oczekiwania na części zamienne ze względu na ich dostępność – zakłady ubezpieczeń przyjęły zasadę, że dostawa części zamiennych powinna nastąpić 2 dni po zamówieniu. W przypadku pojazdów ciężarowych ciężko jest zrealizować tak szybki termin dostawy. Ponadto są pojazdy specjalistyczne, do których części zamienne nie czekają w magazynach hurtowni i trzeba je zamawiać bezpośrednio od producentów. Sąd Najwyższy w Uchwale z dnia 15 lutego 2019r. (sygn. IIICZP 84/18) wyraźnie zaznaczył, że za wszelkie opóźnienia w dostawie części zamiennych odpowiada ubezpieczyciel, jeżeli opóźnienie to pozostaje w normalnym związku przyczynowym ze zdarzeniem powodującym szkodę, np. wystąpił ogólnopolski problem z dystrybucją części u producenta, lub dostępność części do danego pojazdu jest tylko u producenta.
Zatem ubezpieczyciel nie ma prawa ograniczyć okresu najmu pojazdu zastępczego ze względu na wydłużony czas oczekiwania części zamiennych, jeżeli ten czas oczekiwania spowodowany był przesłankami niezależnymi od serwisu. Może za to ściąć okres najmu, gdy oczekiwanie na części wydłużone zostało z winy warsztatu lub poszkodowanego.7
Ad 8.
Technologiczny czas naprawy jako okres od dnia otrzymania części zamiennych do dnia naprawy pojazdu
Gdy zamówione przez nas części zamienne dotarły już do serwisu możemy przystąpić już do naprawy. To ile czasu zabierze nam naprawa określa Technologiczny Czas Naprawy (w skrócie TCN). Jest to okres, który został ściśle określony w kalkulacji naprawy poprzez wskazanie jednostek czasowych potrzebnych do wykonania poszczególnych czynności naprawczych.
Nie ma większych sporów, co do określenia TCN, gdyż obliczany on jest przez profesjonalne programy wyceny kosztów naprawy pojazdów np. przez Audatex. Tymi programami do wyceny kosztów naprawy posługują się zarówno rzeczoznawcy ubezpieczycieli tworząc kosztorysy naprawy, jaki serwisy naprawcze licząc swoje koszty i czas naprawy. Oczywiście zdarza się tak, że serwis naprawczy przewiduje więcej jednostek czasowych dla jakieś czynności naprawczych niż te wskazane w kalkulacji ubezpieczyciela, ale różnice te są akceptowane przez ubezpieczycieli pod warunkiem, że mieszczą się w widełkach czasowych przewidzianych dla tej czynności naprawczej w programie do wyceny kosztów naprawy.
Żeby prawidłowo wyliczyć TCN w związku z najmem ciężarowego pojazdu zastępczego musimy zastosować wyższą matematykę. Dzieje się tak, bo suma jednostek czasowych wskazanych przez ubezpieczyciela w kalkulacji nie jest równa rzeczywistym godzinom pracy mechanika. Ubezpieczyciele posługując się programami do wyceny kosztów naprawy przedstawiają czas naprawy w jednostkach czasowych ustalanych w idealnych fabrycznych warunkach. A przecież tak jak każdy z nas, tak też i mechanik ma przerwy w 8 godzinnym dniu pracy. Ponadto różna jest efektywność pracy poszczególnych osób, inne jest też obłożenie pracą i wyposażenie poszczególnych serwisów. Z tych powodów musimy zastosować przelicznik urealniający rzeczywisty czas pracy serwisu w stosunku do jednostek czasowych wskazanych przez ubezpieczyciela w kalkulacji naprawy.
Tutaj przypomnę krótko, że w kalkulacji naprawy stosuje się, co do zasady przelicznik 10 jednostek czasowych = 1 godzina pracy. Dlatego zanim zastosujemy współczynnik pozwalający nam wyliczyć rzeczywisty TCN powinniśmy najpierw podzielić sumę wszystkich jednostek czasowych wskazanych w kosztorysie naprawy przez 10 by uzyskać liczbę godzin przewidzianych przez kalkulację na wykonanie czynności naprawczych. Np. w kosztorysie naprawy ubezpieczyciel wskazuje 262 jednostek czasowych, co daje mam 26,2 godziny.
Znając liczbę godzin wskazanych w kalkulacji naprawy możemy przejść do zastosowania przelicznika, który w prosty sposób zamienia kalkulacyjny TCN w rzeczywistą liczbę dni potrzebnych na wykonanie czynności naprawczych. Należy, zatem liczbę godzin w naszym przypadku 26,2 podzielić przez 8 godzinny dzień pracy. Otrzymujemy w ten sposób ilość dni – 3,275 dnia. Następnie kalkulacyjną ilość dni urealniamy poprzez podzielenie przez współczynnik 0,7 – co daje nam 4,678 dnia, czyli 5 dni rzeczywistej naprawy.
Dlaczego współczynnik wynosi właśnie 0,7? Taki wskaźnik ustalili biegli sądowi próbując określić relację miedzy rzeczywistym czasem pracy serwisu a jednostki czasowymi wynikającymi z programów do kalkulacji kosztów naprawy. Ten przelicznik przyjął się w orzecznictwie, a to pociągnęło wdrożenie go do praktyki ubezpieczycieli. Choć można jeszcze dziś spotkać ubezpieczycieli, którzy szukają wszędzie oszczędności i stosują współczynniki w wysokości 0,8.
Podsumowując powyższe musimy pamiętać, że TCN jest zaliczany do okresu najmu pojazdu zastępczego. TCN jest przedstawiany w kalkulacji naprawy w postaci jednostek czasowych. Aby przeliczyć jednostki czasowe wskazane w kalkulacji naprawy na dni najmu pojazdu zastępczego musimy zastosować wzór:
suma jednostek czasowych / 10 / 8 godz. / 0,7 = liczba dni rzeczywistej naprawy/dni najmu pojazdu zastępczego.
262 jednostki czasowe to 26,2 godziny pracy serwisu
26,2 godziny pracy serwisu to 3,275 dnia
3,275 dnia pracy uwzględniające współczynnik 0,7 to 4,678 dnia
__________________________________________________________
262 jednostki czasowe to 5 dni rzeczywistej naprawy
ad. 9
Dzień organizacyjny
Zwyczajowo po zakończeniu TCN, czyli do dnia, w którym ukończono naprawę dolicza się do okresu najmu pojazdu zastępczego jeden dzień organizacyjny przeznaczony na odbiór pojazdu z serwisu naprawczego i na zdanie pojazdu zastępczego.
Wiemy już jak kształtują się poszczególne składowe podokresy najmu ciężarowego pojazdu zastępczego możemy, więc sami obliczyć prawidłowy okres najmu pojazdu zastępczego. Sumując wszystkie podokresy w całość uzyskujemy ilość dni, którą powinien zaakceptować ubezpieczyciel i zwrócić nam koszty najmu pojazdu zastępczego. Na pierwszy rzut oka sposób liczenia uzasadnionego czasu trwania najmu pojazdu zastępczego może wydawać się skomplikowany, ale tak naprawdę jest on dość klarowny, jeżeli prawidłowo podzielimy go na podokresy.
Umiejętność liczenia okresu najmu ciężarowego pojazdu zastępczego jest bardzo przydatna zarówno dla każdego właściciela firmy transportowej, jak i serwisu naprawczego. Przewoźnikom pozwala kontrolować decyzję zakładów ubezpieczeń, by nie doszło do bezpodstawnego skrócenia okresu najmu. Z mojego doświadczenia wynika, że prawie w co trzeciej decyzji ubezpieczyciela zastosowano cięcia okresu najmu pojazdu zastępczego bez jakichkolwiek podstaw faktycznych. Serwisy naprawcze powinny znać sposoby liczenia okresu najmu pojazdu zastępczego ponieważ wiele ich czynności naprawczych ma bezpośredni wpływ na długość okresu najmu pojazdu zastępczego. Jeżeli warsztat naprawczy popełni błąd, to ubezpieczyciel go wykorzysta i nie zaakceptuje całego okresu najmu. Brak wypłaty odszkodowania np. za 4 dni najmu przy stawkach około 600 zł za dzień sprawia, że serwis naraża się na roszczenie o zwrot niemałych kwot.
